تابلو برق چنج آور
به زبان بسیار ساده تابلو برق چنج آور، تابلو برقی است که بتواند به‌صورت اتوماتیک بین دو ورودی برق جابجایی ایجاد کند.
فرض کنید از یک ups یا ژنراتور اضطراری استفاده می‌کنید، با قطع برق شهر به‌صورت خودکار ورودی برق از برق شهری به برق ژنراتور اضطراری یا ups جابه‌جا می‌شود.
در واقع از دو منبع ورودی یک خروجی داریم که در صورت عدم اتصال هر کدام، از ورودی دیگر استفاده می‌شود.
در اصطلاح علمی این تابلو برای سنکرون یا پارالل کردن برق شهر با یک نوع ورودی دیگر کاربرد دارد و خاصیت این نوع تابلو برق این است که هیچ‌وقت قطعی برق نخواهید داشت.
به تابلو برق چنج آور، تابلو ATS (Automatic Transfer Switch) یا AMF (Automatic Mains Failure) نیز گفته می‌شود، با این تفاوت که تابلو AMF دارای سیستمی برای کنترل دیزل ژنراتور است ولی تابلو ATS فقط المان‌هایی برای کنترل بریکر یا کنتاکتور های تابلو برق چنج آور دارد.
اینورتر پنتاکس چیست؟
به‌صورت کلی سه حالت برای تابلو برق چنج آور وجود دارد:
حالت اول: زمانی که برق شهر یا شبکه سراسری وصل باشد خروجی ژنراتور یا یو پی اس قطع است و پس از مدت‌زمان مشخصی توسط کاربر کلید مربوط به برق شهر وصل می‌شود.
حالت دوم: در این حالت وقتی برق شهر قطع شود پس از مدت مشخصی اپراتور کلید مربوط به برق ژنراتور یا یو پی اس را در تابلو به حالت وصل می‌برد و خروجی برق وارد مدار می‌شود.
حالت سوم: زمانی که برق سراسری وصل شود، بلافاصله برق یو پی اس یا ژنراتور اضطراری قطع می‌شود و پس از مدت مشخصی برق شهر وارد مدار می‌شود.
نکته: زمانی که برق شهر قطع می‌شود، سیستمی باید باشد که دیزل ژنراتور را روشن کرده و بعد از تثبیت ولتاژ و فرکانس کلید ژنراتور را وارد مدار کند که برای این کار می‌توان از یکی از کلیدهای کنتاکتور، کلید اتوماتیک، کلید دوطرفه یا چنج آور موتوردار استفاده کرد.
خصوصیات تابلو چنج آور (change over)
در اینجا با برخی از ویژگی‌های تابلو برق چنج آور آشنا خواهیم شد.
ولتاژ کنترل (فرمان) از ۱۲ تا ۲۲۰ ولت AC و DC
درجه حفاظت IP4X
قابلیت نصب PLC
ولتاژ نامی ۴۰۰ ولت
کلید شهر ژنراتور سکومک چیست؟
فاکتورهای موردنیاز برای طراحی یک مدار چنج آور
معمولاً تجهیزات کلید زنی برای مدار در تابلو چنج آور به‌صورت دو کلید اتوماتیک و دو کنتاکتور و یا یک کلید چنج آور موتوردار است؛ اما برای بررسی بیشتر و بهتر باید موارد زیر را مدنظر قرارداد:
مدت‌زمان خاموشی برای سوییچ بین منبع اصلی و اضطراری حداکثر چقدر است؟
تعریف ما از بار دارای اولویت چیست؟ به عبارت بهتر بار هیچ‌وقت خاموش نشود یا اینکه مدت کوتاهی خاموش شود؟
برخی تأسیسات حساسیت بالایی دارند و نباید هیچ‌وقت خاموش شوند، آیا در زمان جابه‌جایی امکان خاموشی کوتاه وجود دارد یا خیر؟
آیا در زمان‌های پیک‌بار هم می‌خواهیم از منبع اضطراری استفاده کنیم یا فقط در موارد قطعی برق و خاموشی؟
بارهای اصلی کلیدها و سیم‌کشی جداگانه دارند؟ جدایی بار اصلی از بار با اولویت کمتر به چه صورت است؟
برق اضطراری ما در زمان خاموشی یو پی اس است یا دیزل ژنراتور؟ یا نوعی دیگر از منبع برق؟
در تابلوی چنج آور ما قرار است از چه نوع سیستم کنترلی استفاده شود؟ اتوماتیک؟ کنترل از راه دور؟ دستی یا ترکیبی؟
نسبت توان منبع برق اضطراری به برق اصلی چقدر است؟ زمان قطع برق اصلی آیا تمام بار باید برق‌دار شود یا بخشی از آن‌که دارای اولویت است؟
تجهیزات کلید زنی چیست؟
آیا منبع تغذیه اصلی با یک یا چند منبع اضطراری پارالل یا موازی شود؟
برای نمایش اطلاعات مربوط به کمیت‌های اجزای مدار مانند جریان، ولتاژ، توان، فرکانس و … در حالت برق اصلی و اضطراری چه تجهیزاتی استفاده می‌شود.
خطاهایی که می‌خواهید در صورت بروز آن‌ها منبع برق اصلی قطع و منبع برق اضطراری وصل شود چیست؟
در اوقات بروز خطا در مدار فرمان می‌خواهید به‌صورت دستی از مدار استفاده کنید؟
چه حفاظت‌هایی در مدار به‌کاررفته است؟ از اینترلاکهای مکانیک استفاده می‌کنید یا اینترلاکهای الکتریکی؟
تأسیسات اضطراری چه سیستم ارتباطی یا اتوماتیک و کنترلی و فرمانی دارند؟ به‌طور مثال اگر منبع برق ژنراتور است آیا دارای سیستم روشن و خاموش اتوماتیک و گاورنر است یا خیر؟
آیا امکان مانیتورینگ اطلاعات مربوط به شرایط مدار و داده‌های مختلف سیستم کنترلی وجود دارد؟
الزامات ساخت تابلوی ATS
در ادامه با الزامات ساخت تابلو برق‌های ATS آشنا خواهیم شد.
مشخصات المان‌های الکتریکی
به ترتیب اولویت از کلیدهای موتوردار چنج آور، هوایی، کام پکت یا الکترونیکی و سپس کنتاکتور با مارک‌های زیمنس، سوکومک، اشنایدر، LS، چانت chint و سپس از هیوندای استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که کنتاکتور هیچ‌گونه حفاظتی روی جریان خروجی نخواهد داشت و به همین دلیل ممکن است پلاتین‌های آن ذوب شوند و دیگر قطع نشوند بنابراین از یک کلید قابل تنظیم اصلی ورودی شبکه و یک کلید همر در خروجی ژنراتور تعبیه شود.
سیم‌کشی موتور با دقت و با سیم‌ها و عایق‌های نسوز انجام شود و در جاهایی که حرارت کمتری دارند خوش‌فرم عبور کنند.
بهتر است سیستم کنترلی مینی PLC یا بردهای کنترلی مارک دیپسی یا کوپ یا امگو یا انکو باشد.
کلیدهای مینیاتوری را سعی کنید از برند زیمنس یا اشنایدر اصلی تهیه کنید یا در نهایت از کارلو استفاده کنید.
توجه کنید که از شارژرهای اصلی و درجه‌یک مثل شارژر enko، deep sea که 10A هستند استفاده کنید.
سایر المان‌ها را از برندهای معتبر اروپای غربی انتخاب کنید.
بدنه تابلو سلول ریتال یا سیواکن باشد.
حتماً سیستم ارتینگ به نول همبندی شده باشد و از طرفی به همه تابلو برق‌ها و دیزل ژنراتور متصل باشد.
پرس کابلشو و کابل‌کشی حتماً به‌صورت استاندارد انجام شود.
شمش کشی‌ها طبق استاندارد باشد و حتماً روی آن‌ها اکسید نقره یا شیرینگ حرارتی کار کنید.
در انتخاب سایز سیم‌های فرمان نهایت دقت را داشته باشید. (طول، حرارت، محیط، ضریب هم‌جواری، ارتفاع از سطح دریا و … در نظر گرفته شود)
IP تابلو بالا باشد، برای تهویه، حذف رطوبت، بستن روزنه‌های اضافی، فیلتراسیون، روشنایی و جداسازی بخش قدرت از فرمان اقدام شود.